BAŞ DÖNMESİNİN EN SIK NEDENİ: BPPV

·         Baş dönmesi yapan kristal hastalığı ne demektir?

Halk arasında   “kulakta kristallerin oynaması” adı da verilen BPPV erişkinlerde baş dönmesinin en sık sebebidir. Benign (iyi huylu) Paroksismal (aniden başlayan)  Pozisyonel (baş hareketleri ile oluşan) Vertigo (baş dönmesi) kelimelerinin baş harflerinden oluşur.  Tüm baş dönmelerinin yaklaşık %25’inin nedenidir. Sebep iç kulaktaki denge organı olan yarım daire kanallarının içinde serbest kristal dolaşımı yada yapışmasıdır. Belirli baş pozisyonuyla bu kristaller yarım daire kanalarını uyarır ve baş dönmesi meydana gelir. BPPV sıklıkla sebebi bilinmeden kendiliğinden olabileceği gibi, viral hastalık  veya kafa travması sonrası oluşabilir.

·         Nasıl ortaya çıkar?

En önemli belirti baş dönmesidir.  Hastalar özellikle baş ve vücut hareketlerinde ani ve kısa süreli ancak çok şiddetli baş dönmesinden yakınırlar. Baş dönmesi özellikle bir tarafa yatınca, hızlıca başınızı çevirdiğinizde, öne eğilince ya da yukarı bakınca ortaya çıkar. Bazen tabloya şiddetli bulantı ve kusma eklenir. Hastalar hareket etmek istemez ve genellikle oturarak yada baş yukarıda uyumak isterler. Denge kaybı nedeniyle ayakta durmakta ve yürümekte zorluk çekebilirler.  İşitme normaldir ve çınlama eşlik etmez. Kulaklarda bir ağrı da görülmez. 

·         Nasıl tanı konulur?

Tanıda öncelikle hasta ile ayrıntılı konuşmak ve dikkatli bir KBB- nörolojik muayene gereklidir. Esas tanısal test Dix Hallpike adı verilen doktorun hasta başına pozisyon vermesiyle vertigoyu tetiklediği pozisyonel testtir. Başın belirli bir pozisyona gelmesiyle baş dönmesi ve göz kürelerinde istem dışı hareket başlar. Tedavi bu testin sonucuna göre yapılır.

·         Tedavide neler yapılır?

BPPV de tedavi edici olmayan fakat baş dönmesi ve mide bulantısını gideren ilaçlar hastayı rahatlatmak için kullanılabilir. Hastalığın aslı tedavisi tutulan kanalın doğru saptanması sonucu yapılan manevra tedavisidir. Bu manevra doktorunuz tarafından iç kulağınızda yerlerinden kaymış olan kalsiyum kristallerini hareket silsilesi ile etkisiz hale getirmeyi amaçlar. Yaklaşık 7-8 dakikalık  bir tedavi ile hasta %95 olguda tamamen düzelir ve nüks etmez. Tekrarlaması halinde manevra yenilenir. Eğer bunlarla sonuç alınmazsa Vestibüler Rehabilitasyon egzersizleri yaptırılır. Bununla başarılı olunmazsa o zaman ilgili yarım dair kanalının kapatılması gündeme gelir. Ameliyatla saptanan kanal tamamen tıkanır.

·         Baş dönmesi olan hasta nelere dikkat etmelidir?

Ani pozisyon değişikliklerinden kaçınılmalı. Bir taraftan diğerine ani olarak dönülmemeli. Basit bir boyunluk takılması bu açıdan fayda sağlayabilir. Atak sırasında araba kullanılmamalı, yüksekten uzak durulmalıdır. Yatarken çift yastıkla sırt üstü yatılmalıdır. Etkilendiği tespit edilen kulak üzerine yatılmamalıdır. Sigara, çay kahve gibi dolaşımı bozacak ürünlerden, aşırı yağlı ve tuzlu yiyeceklerden uzak durulmalı. Özellikle bayan hastalarda saç tararken çok sert hareketlerden kaçınmak gerekir.  Atak sırasında sıcak banyodan uzak durulmalı, kaygan zeminlerde çok dikkatli olunmalıdır. Oturarak banyo yapılması daha güvenli olur.  Stresten uzak durulmalı; hasta kendini yormamalıdır.

Op.Dr.Cenk EVREN

KBB Uzmanı