BADEMCİK İLTİHABI

Geniz eti ve bademcik nedir? Geniz eti ve bademcik üst solunum yollarının hemen girişinde bulunan lenfoid yapıda organlardır. Bağışıklık sisteminin bir parçası olarak işlev görürler. Bademcikler doğumda mevcuttur. Genellikle 5–7 yaşa kadar büyür, sonra büyümesi durur, ergenlik sırasında erişkin boyutlarına gelirler.

Geniz eti ve bademcik bağışıklık sisteminin bir parçası olduğunu biliyoruz. Peki, bu organları ameliyatla çıkarmak bağışıklık sistemini güçsüzleştirmiyor mu?  Bu soru çok uzun zamandır sorulan; ailelerle doktorları karşı karşıya getiren bir sorudur. Sık sık iltihaplanmaları nedeniyle savunma görevi yapamaz duruma gelmiş, hatta sağlığa zarar vermeye başlamış olan bademciklerin vücutta kalması daha risklidir. Bademciklerin alınmasından sonra daha sık hastalanma söz konusu olmaz çünkü boğazda ve vücutta bademcik gibi görev yapan başka dokular mikroplarla savaşmaya devam ederler.

Bademcik iltihabı (tonsillit) nedir?

Bademcik iltihabı, bademciklerin mikroplarla karşılaşması ve şişmesi sonucunda gelişir. Genellikle halka arasında “beta mikrobu” olarak tarif edilen A grubu beta hemolitik streptokok adlı bakterinin neden olduğu iltihaptır. Yüksek ateş, yutkunmakla olan sıklıkla kulağa vuran şiddetli ağrı mevcuttur. Diğer belirtiler arasında boyundaki lenf nodlarında yani bezelerde şişme, ses kısıklığı, ağız kokusu ve iştahsızlık görülür. Tanı muayene ve kültür test ile konur. Tedavide antibiyotik ve ağrının giderilmesi için ağrı kesiciler kullanılır.

Bademcik ameliyatı hangi durumlarda yapılır?  İlaç tedavileriyle sonuç alınamayan tekrarlayıcı ve müzmin iltihaplarda bademcik ameliyatı gerekir. Aşağıdaki durumlar söz konusu ise ameliyat yapılır.

• Bir yılda 8–10 kere bademcik iltihabı
• İki yılda her yıl 5–7 kez bademcik iltihabı
• Üç yıl veya daha uzun süre 3–5 kere boğaz iltihabı
• Bademcik Absesi
• İltihaba bağlı havale geçirme

Bunun yanında sık iltihapla olsun ya da olmasın aşırı bademcik-geniz eti büyüklüğüne bağlı uykuda nefes alma problemleri (apne), katı gıda yemekte zorlanma, malignite şüphesinde de bademcik ameliyatı yapılmalıdır.

Bademcik ameliyatında aileyi neler bekler? Operasyon genel anestezi altında yapılır. Ameliyat yaklaşık 20–30 dakika sürecektir. Ancak genel anestezinin başlama ve sona erme süreleri de eklendiğinde ameliyathanede geçen toplam süre 1–1,5 saate kadar çıkabilir. Bademcikler ağız içinden alınır. Dışarıdan boyuna herhangi bir kesi yapılmaz. Genellikle hastanede toplam kalış süresi 5–10 saat arasında olmaktadır. Ameliyat sonrası 1 hafta kadar katı, kuru, sıcak yiyeceklerden uzak durulmalıdır. 2 hafta süreyle spor-egzersiz yapılmamalıdır. Ameliyat sonrası ağrı ağızdan alınacak ağrı kesici şuruplarla geçebilecek kadardır. Bademcik operasyonunun en önemli komplikasyonu kanamadır. Bu yüzden ameliyat öncesi kanama değerleri dikkatle ölçülmeli, aspirin gibi kan sulandırıcı ilaçlar kullanılmamasına dikkat edilmeli; enfeksiyon esnasında ameliyat edilmemelidir. Tekrar operasyona almayı gerektirecek kanama nadirdir. Ama ağızdan kan gelmesi durumunda mutlaka doktoruyla bağlantıya geçilmelidir.

Ameliyat yapılmazsa neler olabilir? Bu soruya net cevap vermek mümkün değil. Her hasta için ayrı riskler mevcuttur. Sonuçta uğraştığımız hastalar çocuk olduğu için doğal olarak aileler de ameliyat konusunda tedirgin davranmaktadır. Öncelikle tekrarlayan enfeksiyon olmadığı halde büyümüş geniz eti-bademcik problemlerini düşünelim. İleri dönemlerde zorunlu ağız solunumuna bağlı çene ve diş yapısında değişimler görülebilir. Uykuda yetersiz oksijenlenme sonucu büyüme gelişme geriliği görülebilir. Bir başka yan etkiside pulmoner (akciğer) hipertansiyonu ve sağ kalp disfonksiyonudur. Ayrıca artmış karın basıncına bağlı uykuda alt ıslatma gözükebilir.

Sık tekrarlayan bademcik ilthapları açısından düşünülürse bademcik iltihabının komplikasyonlarına bir göz atmak gerekebilir. Bademcik iltihabı sonrası boğazdan boyuna yayılan abse gelişebilir. Gene bademcik iltihabında beta mikrobuna bağlı özellikle kalbin ve eklemlerin tutulduğu ARA ( akut romatizmal ateş), ya da böbreğin tutulduğu akut glomerulonefrit gözükebilir. Tabi ki bunlar her hasta da olacak değildir. Önemli olan hastanın ve dolayısıyla ebeveynlerin yeterli düzeyde doğru olarak aydınlatılmasıdır. Kararlar karşılıklı olarak bilimsel çerçevede kalarak alınmalıdır.

                                                      Op.Dr.Cenk EVREN

                                                           KBB Uzmanı